มะนาวนอกฤดู

มะนาวถือว่าเป็นที่มีความสำคัญและเป็นที่นิยมของคนไทยในอันดับต้นๆ เป็นที่ต้องการของตลาดเป็นจำนวนมากเนื่องจากคนไทยนิยมบริโภคมะนาวมายาวนาน เป็นพืชคู่กับครัวของคนไทยมาตั้งแต่โบราณ นับวันมีแต่จะได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น การประกอบอาหารของคนไทยส่วนมากล้วนแล้วต้องมะนาวเป็นส่วนประกอบและนอกจากนั้นกระแสความนิยมเกี่ยวเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ น้ำมะนาวก็อยู่ในกระแสในอันดับต้นๆ เช่นกัน จึงทำให้มีเกษตรกรจำนวนมากปลูกมะนาวเพื่อการค้า จนทำให้มีบางช่วงเวลาทำให้เกิดภาวะการล้นตลาดทำให้ราคาของมะนาวถูกมาก ซื่งได้สร้างความเดือดร้อนให้ชาวสวนเป็นจำนวนมาก ดังนั้นเกษตรกรผู้ปลูกมะนาวจึงพากันหันมาสนใจการปลูกมะนาวนอกฤดู เพื่อให้สามารถทำให้มะนาวให้ผลผลิตในช่วงที่มีราคาแพง ซึ่งบางที่จะแพงมากถึงลูกละ ๘-๑๐ บาท ก็ยังมี คือในช่วงฤดูแล้ง (มีนา-พค.)

ทำอย่างไรมะนาวจึงจะออกดอก?... เรื่องนี้คงเป็นสำคัญของผู้ที่สนใจจะปลูกมะนาวหรือผู้ที่ปลูกแล้วแต่ มะนาวไม่เคยมีลูก นับประสาอะไรจะมาทำให้มะนาวออกนอกฤดู เรื่องนี้ไม่ต้องห่วงนะครับ..เพราะธรรมชาติของมะนาวออกดอกง่ายอยู่แล้ว ถ้าเราเข้าใจธรรมชาติของเขาแล้ว เรื่องการมีดอกก็จะเป็นเรื่องง่ายๆ เรามาทำความรู้จักธรรมชาติของมะนาวก่อนเพื่อเป็นการปูพื้นฐานก่อนที่จะไปทำความเข้าใจในเรื่องการทำให้มะนาวออกดอกนอกฤดู ว่าเป็นข้อๆไปนะครับ

1.ต้องโดนแดด

ต้องปลูกในที่โล่งนะครับ..ในร่มเขาไม่ค่อยออกดอกและในการแต่งทรงพุ่มก็ต้องให้โปร่งให้แดดส่องถึงทั่วทั้งต้น

2. มะนาวจะออกดอกที่กิ่งปลาย

ปลายกิ่งเป็นส่วนสำคัญที่ดอกมักจะออกในส่วนนี้ การแต่งกิ่งเพื่อให้มียอดมากก็มีโอกาสได้ดอกมาก

3. กิ่งที่จะออกดอกจะต้องมีอายุไม่น้อยกว่า 90 วัน

ธรรมชาติของมะนาวในเรื่องนี้ ถือว่าเรื่องที่สำคัญอีกเรื่องหนึ่งในการปลูกมะนาว ในการวางแผนดำเนินการในเรื่องต่างๆ จะต้องนำเรื่องนี้ไปเป็นหลักในการวางแผนด้วย ไม่ว่าจะเป็นการบังคับให้ออกดอกนอกฤดู วางแผนการแต่งกิ่ง ฯลฯ

4. มะนาวจะออกดอกได้ดีเมื่อกระทบแล้ง

ดังนั้นถ้าหากเราต้องการให้เขาออกดอกเราก็ควรจะงดน้ำประมาณ 10-15 วัน แล้วแต่ภาวะการแห้งของดินในกระถาง โดยดูจากการร่วงของใบประมาณ 50% ขึ้นไป เราถึงเริ่มรดน้ำ และใส่ปุ๋ยเร่งดอก(เป็นสิ่งเดียวที่ผมใช้สารเคมี)

5. ปุ๋ยคอก หรือ ไนโตรเจน คือสิ่งต้องห้าม

ถ้าเราต้องการให้มะนาวมีดอก  ปุ๋ยคอก หรือ ไนโตรเจน คือสิ่งต้องห้าม นะครับ เพราะปุ๋ยคอก จะทำให้มะนาวงาม แทงยอดไปเรื่อยๆ บางทีเราจะเรียกว่ามันบ้าใบ ดังนั้นในช่วงที่เราต้องการให้เขาออกดอกเราจะต้องมั่นใจว่าในกระถางจะต้องมีธาตุไนโตรเจนน้อยที่สุด สำหรับของผมแล้วจะไม่มีปัญหาในเรื่องนี้ เนื่องจากผมใช้ปุ๋ยคอกทั้งกระถางแทนดินตั้งแต่ต้น จากระยะตั้งแต่ปลูกจนถึงระยะที่จะออกดอก (ประมาณ8-10 เดือน) ธาตุไนโตรเจนคงจะเหลือน้อยพอดี จนเมื่อผมใส่ปุ๋ยเร่งดอกเขาจึงออกดอกแทบทุกกิ่ง ผมจึงมาใส่ปุ๋ยคอกอีกครั้งตอนผลเขาติดดีแล้ว

เมื่อเรารู้จักกับธรรมชาติของมะนาวแล้วทีนี้เราลองดูวิธีการบังคับให้มะนาวออกดอกนอกฤดูกาล ซึ่งหลักการต่างๆ ที่จะนำเสนอต่อไปนี้ล้วนแล้วแต่อาศัยธรรมชาติของมะนาวมาประยุกต์ใช้แทบทั้งสิ้น

วิธีการบังคับให้มะนาวออกดอกนอกฤดูกาล

มะนาวเป็นพืชที่ไวต่อการขาดน้ำ   ซึ่งจะเห็นได้ชัดในช่วงที่มะนาวมีใบแก่จัด   ถ้าปล่อยให้ขาดน้ำ   ใบจะร่วงหล่นเร็วมากและจะแสดงอาการคล้ายจะตาย   แต่ถ้าให้น้ำและปุ๋ยไปบ้าง   มะนาวจะแตกใบใหม่และออกดอกตามมา   และเมื่อใดที่ได้รับน้ำและปุ๋ยอย่างเพียงพอมะนาวจะแตกกิ่งใหม่ได้มาก   ใบจะเขียวสดอยู่ได้นานและไม่ค่อยมีการออกดอกติดผล   จากพฤติกรรมดังกล่าวจึงได้มีผู้คิดค้นหาวิธีการต่าง ๆ   เพื่อบังคับให้มะนาวออกดอกได้คราวละมาก ๆ  เช่น

                1.  ใช้วิธีตัดแต่งกิ่งหรือปลายกิ่งออกประมาณ  1-2  นิ้วทั้งต้นแล้วจึงมีการใส่ปุ๋ยเพื่อกระตุ้นให้เกิดการออกดอกขึ้น

                2.  ใช้วิธีการรมควันเพื่อให้ใบร่วงแล้วแตกใบใหม่พร้อมกับให้ดอกตามมาภายหลัง

                3.  ใช้ลวดเล็ก ๆ  รัดโคนกิ่งใหญ่เพื่อให้มะนาวมีการสะสมอาหารเตรียมพร้อมที่จะออกดอก

                4.  งดการให้น้ำเพื่อทำให้ใบเหี่ยว   แล้วกลับมารดน้ำและใส่ปุ๋ยเคมีเพื่อกระตุ้นให้เกิดดอก

                5.  ปล่อยน้ำเข้าแปลงปลูกประมาณ  3-4   วัน   แล้วจึงระบายน้ำออก

                6.  ใช้น้ำอุ่นค่อนข้างร้อนฉีดให้ใบร่วง

                7.  ใช้ปุ๋ยยูเรีย  5  เปอร์เซ็นต์โดยน้ำหนักละลายน้ำฉีดให้ใบไหม้และร่วง  แล้วจึงใส่ปุ๋ยเร่งเพื่อให้มีการเกิดดอก

                วิธีการตามที่ได้กล่าวมานี้  บางวิธีอาจทำให้มะนาวทรุดโทรมและตายได้หรือให้ผลผลิตแล้วตายไปเลย   และบางวิธีก็ไม่เหมาะกับการปฏิบัติรักษาต่อมะนาวที่ปลูกไว้เป็นจำนวนมาก สำหรับในการทำมะนาวนอกฤดูของบ้านสวนจันทร์ริมบึงนั้น เนื่องจากทางสวนของเรามีมะนาวปลูกไว้จำนวนมากและทางสวนของเรามิได้ตั้งเป้าหมายว่าจะต้องให้ออกนอกฤดูให้ได้ร้อยเปอร์เซ็นต์  ดังนั้นทางสวนของเราจึงเลือกใช้วิธีที่ไม่เป็นการฝืนธรรมชาติของมะนาวมากเกินไป ดังนี้

1. มะนาวที่จะบังคับให้ออกดอกนอกฤดูนั้นจะต้องเป็นต้นที่สมบูรณ์ แข็งแรง ปราศจากโรค ดังนั้นทางสวนของเราจึงให้ความสำคัญกับเรื่องการดูแล บำรุงรักษา มะนาวของเราเป็นพิเศษ

2. จากธรรมชาติของมะนาวตามที่ได้กล่าวไว้แล้วข้างต้นที่บอกไว้ว่า มะนาวจากออกดอกที่กิ่งปลายและต้องเป็นกิ่งที่อายุไม่น้อยกว่า 90 วัน ดังนั้น ในช่วงปลายเดือนมิถุนายน-ต้นกรกฎาคม จะดำเนินการตัดแต่งกิ่งเพื่อสร้างกิ่งใหม่พร้อมๆกัน ซึ่งกิ่งที่เกิดจากการแต่งกิ่งในครั้งนี้จะมีอายุครบ 90 วัน ประมาณเดือนตุลาคมซึ่งระยะเวลาที่เราต้องการให้มะนาวออกดอก ซึ่งในช่วงนี้เราต้องเอาใจใส่ดูแลให้ดีนะครับโดยเฉพาะการป้องกันแมลงในช่วงที่มะนาวแตกยอดอ่อน สำหรับการให้ปุ๋ยในช่วงนี้เราจะให้ปุ๋ยเร่งการเจริญเติบโต ทางดินเราจะใช้ปุ๋ยมูลไส้เดือนเนื่องจากพืชสามารถดึงไปใช้ได้ทันทีและต้องคำนวนให้พืชใช้หมดก่อนที่จะออกดอกมิเช่นนั้นมะนาวจะแตกยอดแทน สำหรับทางใบปุ๋ยชีวภาพสูตรเร่งการเจริญเติบโตซึ่งเป็นสูตรเฉพาะของทางสวนเอง เมื่อกิ่งอายุได้ 60 วันเราจะงดให้ปุ๋ยทุกชนิดเพื่อเตรียมการเร่งดอกต่อไป
3. ช่วงเดือนกันยายน-ตุลาคม  ซึ่งเป็นช่วงฤดูฝนเราจะไม่ให้น้ำต้นมะนาวเลยเพราะเป็นช่วงฤดูฝนและการทำให้ใบมะนาวร่วงในช่วงนี้จึงทำได้ยากเพราะยังมีฝนตกอยู่(ถ้าฝนเว้นช่วงก็โชคดีไป) เราจะใช้วิธีทรมานเล็กน้อยโดยใช้กรรไกรตัดปลายกิ่งต้นมะนาวประมาณ 1-2  นิ้วออกทั่วทั้งต้น  เสร็จแล้วจึงกระตุ้นด้วยปุ๋ยสูตร 12-24-12 หรือ 9-27-27 ในอัตราต้นละ 1 กิโลกรัม ปุ๋ยดังกล่าวมีธาตุฟอสฟอรัสสูงจึงสามารถเร่งการออกดอกของมะนาวได้และให้เริ่มรดน้ำอย่าให้ขาด ประมาณ 14-21 วัน  มะนาวจะเริ่มผลิใบและดอกออกมา หลังจากนั้นจึงใส่ปุ๋ยบำรุงต้นมะนาวเพื่อเร่งให้ผลมะนาวโต จากนั้นดอกมะนาวจะค่อย ๆ เจริญเติบโตกลายเป็นผล จนสามารถเก็บจำหน่ายผลได้ในช่วงฤดูแล้งซึ่งตรงกับช่วงที่มะนาวมีราคาแพงพอดี